Profesor Wilczur, Znachor i Tadeusz Dołęga-Mostowicz

               Tadeusz Dołęga-Mostowicz był, jak podaje wikipedia,  najbardziej poczytnym polskim pisarzem okresu międzywojennego. Kilka wydań jego powieści ukazało się krótko po 1945 roku. Potem, bo już w 1951 roku wszystkie jego utwory, z wyjątkiem Kariery Nikodema Dyzmy, Znachora i Profesora Wilczura, zostały przez cenzurę  natychmiast wycofane z bibliotek. W Polsce Ludowej pamiętano, że pisał w prawicowej prasie i przynależał do elit II RP. Do obowiązującego wówczas  szablonu walki klasowej nie pasował  sposób, w jaki powieści Dołęgi-Mostowicza przedstawiały zmienny los jednostki, zależny często od przypadku. Komuniści  pojawiali się w jego utworach jako sowieccy szpiedzy, a klasę robotniczą reprezentował głównie lumpenproletariat. Zainteresowanie twórczością pisarza odżyło po śmierci Stalina, jednak nadal dostrzegano w jego twórczości wyraz nostalgii za II Rzeczpospolitą. Renesans  popularności Tadeusza Dołęgi-Mostowicza nastąpił dopiero pod koniec okresu gierkowskiego. Ja niestety nie mogę pochwalić się znajomością jego twórczości.

            W 1937 roku wydana została powieść " Znachor". Tadeusz Dołęga-Mostowicz początkowo stworzył ją z myślą o filmie, ale scenariusz nie cieszył się popularnością, więc pisarz zaadaptował go  na powieść i wydał w 1937 roku. Rok później powstał " Profesor Wilczur", jako kontynuacja " Znachora". Zawsze myślałam, że kolejność była odwrotna.

Książka" Znachor" zyskała tak dużą popularność, że jeszcze w tym samym roku powstała jej pierwsza ekranizacja. W tytułowej roli wystąpił Kazimierz Junosza-Stępowski, a 45 lat później, w 1982 roku  druga ekranizacja, z Jerzym Bińczyckim i Anną Dymną w rolach głównych. Film oglądał chyba każdy, dlatego, kiedy teraz ukazała się  trzecia ekranizacja ,  w tytułowej roli z  Leszkiem  Lichotą, musiałam ją obejrzeć. Aktor miał trudne zadanie zmierzenia się z kreacją Jerzego Bińczyckiego, ale moim zdanie sprostał jemu.  Trudniej było mi zaakceptować  Marię Kowalską zamiast Anny Dymnej. Jakby nie było , na you tube, znalazłam i obejrzałam też pierwszą wersję filmową. Fabuły nieco się różnią, ale przekaz pozostaje ten sam.  Może powinnam jeszcze sięgnąć po oryginał, czyli po książkę.

         A jako ciekawostka, postać profesora Wilczura jest fikcyjna, jednak nie do końca. W 1936 roku, podczas wakacyjnej wycieczki autor zwrócił uwagę na długą kolejkę furmanek przed młynem wodnym we wsi Radotki. Okazało się, że w młynie przyjmował miejscowy zielarz i znachor o nazwisku Różycki. Nie była to sytuacja wyjątkowa. W latach 30 tych, znachorzy cieszyli się sporą popularnością. Pisano też  o niejakim Ferdynandzie Dolani, lekarzu i absolwencie uczelni medycznej z Brukseli, który został aresztowany za znachorstwo w jednej z małopolskich wsi. Ukrywał posiadanie dyplomu medycyny, bo jako wiejski znachor zarabiał znacznie więcej. Antoni Kosiba miał więc swój pierwowzór.