Katedra

               Katedra, kościół katedralny, biskupi, główny kościół diecezji, siedziba biskupa diecezjalnego.

Potocznie termin stosowany również wobec archikatedr, konkatedr, prokatedr i kościołów patriarchalnych, a niekiedy także jako swobodne określenie najważniejszego lub najstarszego kościoła miejskiego.

Rozszerzenie pojęcia katedra /początkowo jako miejsce do siadania/ nastąpiło wraz z ustanowieniem święta katedry św. Piotra  w 354 roku.  Od X wieku rozpowszechniła się jako nazwa kościoła biskupiego .

Początkowo, w IV wieku na wzór bazyliki laterańskiej, kościoły biskupie nosiły wezwanie Salwatora. W 896 roku sama katedra laterańska otrzymała wezwanie św. Jana, dopiero później zaczęto nadawać katedrom wezwania maryjne i świętych.

Według zwyczaju w swojej katedrze chowany jest biskup. Datę ustanowienia katedry obchodzi się jako święto danej diecezji.

Widocznym i charakterystycznym elementem katedry jest tron biskupi, z którego biskup zwraca się do wiernych. Początkowo zwany katedrą, a od X wieku, kiedy to katedrą zaczęto nazywać kościół biskupi, tronem. Tron biskupi może być umieszczony czasowo w dowolnym kościele danej diecezji, katedrą w ścisłym sensie jest jednak jedynie ten kościół, w którym jest on umieszczony na stałe. Początkowo tron biskupi znajdował się w absydzie, przed ołtarzem, po soborze trydenckim tron umieszczano z boku ołtarza, od soboru watykańskiego II tron umieszcza się bliżej nawy. Tradycyjny tron biskupi znajduje się na trzech stopniach i okryty jest baldachimem, w nowszych katedrach zwyczaj ten nie jest już jednak praktykowany.

Kościół katedralny i tron biskupi od początków dziejów Kościoła stanowią symbol autorytetu i władzy biskupa. 

Status prawnokanoniczny katedry nie zależy od jej wielkości ani formy architektonicznej. Podniesiony do godności katedry może zostać bez żadnych zmian w wyglądzie dowolny kościół w danej diecezji. Tylko biskup miejsca może ustanowić katedrę, nie mogą tego uczynić biskupi tytularni. Przeważnie erygowanie katedry wraz z utworzeniem diecezji zatwierdza Stolica Apostolska za pomocą wydanego specjalnie w tym celu Listu Apostolskiego. 

Mimo że do godności katedry może zostać podniesiony dowolny kościół w obrębie danej diecezji, zazwyczaj w każdej jest tylko jedna katedra. Niemal zawsze kościół taki znajduje się w tym samym mieście, w którym rezyduje biskup. Dwie katedry w jednej diecezji mogą istnieć, gdy dwie starsze diecezje zostały połączone, nazywają się wtedy konkatedrami. Kościół pełniący funkcje katedry jedynie czasowo nazywa się natomiast prokatedrą.

Archikatedra, kościół archikatedralny – główny kościół archidiecezji i metropolii, zazwyczaj siedziba arcybiskupa metropolity.

Konkatedra, współkatedra, kościół konkatedralny – drugi kościół archidiecezji lub diecezji, druga siedziba biskupa diecezjalnego, ewentualnie miejsce rezydencji wikariusza biskupiego dla danego miasta .

Najczęstszym powodem ustanawiania w diecezji konkatedry są zmiany stolic diecezji,  chęć wyróżnienia jakiegoś kościoła z uwagi na jego znaczenie w diecezji lub archidiecezji,  bądź też dwustolicowa diecezja.